Internet

	Sign In Sign-Up

1. οι επαρχίες της διαμελισμένης αυτοκρατορίας κάτω από άρχοντες

( Α) Φράγκους (i. Φραγκικά και ii. Βενετικά κράτη) και (Β) Έλληνες

+ λατινική αυτοκρατορία της Κων/πολης

-1^ος αυτοκράτορας Βαλδουίνος της Φλάνδρας

- επαρχίες: Θράκη ως Έβρο + γειτονικά νησιά + εδάφη Βιθυνίας (τα διεκδικούσε όμως ο Θεόδωρος Λάσκαρης= ηγεμόνας της Νίκαιας)

- διορίζεται Λατίνος πατριάρχης, ο Βενετός Θωμάς Μοροζίνης

- ο βασιλιάς των Βουλγάρων Ιωαννίτζης ενώνει υπό το σκήπτρο του όλους τους Ορθόδοξους κατά των Λατίνων της Κων/πολης. Οι Ορθόδοξοι (Βούλγαροι και Έλληνες) το 1205 νικούν στην Ανδριανούπολη τον Βαλδουίνο. Ο Ιωαννίτζης όμως μετά στρέφεται κατά των Ελλήνων (Ρωμαιοκτόνος)

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

+ βασίλειο της Θεσσαλονίκης

- βασιλιάς Βονιφάτιος Μονφερατικός

- προσπάθησαν να κατακτήσουν την υπόλοιπη Θεσσαλονίκη προς τα νότια όμως ο αυτοκράτορας του Άργους και του Ναυπλίου, Λέων Σγουρός αντιστάθηκε (οι κτήσεις του έφταναν ως τη Λάρισα).

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης

+ το δουκάτο των Αθηνών

- δεν ξανάγινε βυζαντινό

- το 1460 υποδουλώθηκε στους Τούρκους

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης

+ το πριγκιπάτο της Αχαΐας

- πρωτεύουσα Ανδραβίδα της Αχαΐας με 12 υποτελείς βαρωνείες και 12 λατινικές επισκοπές

- Το βυζάντιο του απέσπασε το 1262 τρία κάστρα και ίδρυσε εκεί ένα ελληνικό κράτος το «Δεσποτάτο του Μιστρά».

- Κυκλάδες και Σποράδες

- Επτάνησα

- Κρήτη (το 1669 υποδουλώθηκε στους Τούρκους)

- Ρόδος και πολλά από τα Δωδεκάνησα Õ υπό τους Ιωαννίτες Ιππότες ως το 1522 οπότε και υποδουλώθηκαν στους Τούρκους

- Κύπρος Õ και πριν το 1204 όπως και μετά υπό τον οίκο Λουζινιάν. Οι Βενετοί την παίρνουν το 1489 και οι Τούρκοι το 1570

2. Βυζαντινές επαρχίες κάτω από Έλληνες άρχοντες

+ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

- 2 εγγόνια του Ανδρόνικου Α΄ Κομνηνού, Αλέξιος και Δαβίδ ιδρύουν ανεξάρτητο κράτος (Νότιες ακτές Εύξεινου Πόντου ως τον Καύκασο με πρωτεύουσα την ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ Απρίλιος 1204) με τίτλο «Αυτοκρατορία πάσης Ανατολής, Ιβηρίας και Περατίας» - ΕΘΝΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ που συντήρησε τον ελληνισμό για 250 χρόνια (από τη μια άλωση ως την άλλη).

- το 1461 καταλύθηκε από τους Τούρκους

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

**** Ο Πόντος, οι Πόντιοι, ο ποντιακός ελληνισμός, διατήρησε ζωντανές τις βυζαντινές παραδόσεις και τις μνήμες ενός ένδοξου παρελθόντος· παραδόσεις που και σήμερα μπορούν να εντοπιστούν στους απανταχού της γης ποντιακούς πυρήνες (έντονο ποντιακό στοιχείο στην Βόρεια Ελλάδα).

Άξιοι σεβασμού, αποτελούν τους μόνους εναπομείναντες λαϊκούς φορείς του βυζαντινού πολιτισμού, του τελευταίου ένδοξου ελληνικού πολιτισμού.

Ας πάψει πια αυτή η στερεότυπη και ανόητη αντιμετώπιση των Ποντίων, που αν μη τι άλλο καταδεικνύει την άγνοια όσων διισχυρίζονται ότι αποτελούν ένα αμάλγαμα ρωσσοποντιακών στοιχείων και ως εκ τούτου μη Ελλήνων. Πόσο μακριά είναι από την ιστορική πραγματικότητα!!! Διατελούν jεν jαγνοί•α…

+ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

- Ο Μιχαήλ Άγγελος Κομνηνός Δούκας (ανιψιός του Ανδρόνικου Α΄ Κομνηνού) ίδρυσε το δεσποτάτο της Ηπείρου: από το Δυρράχιο ως τη Ναύπακτο.

- Ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας πήρε τη Θεσσαλονίκη από τους Φράγκους το 1222 και ανακηρύχτηκε εκεί «αυτοκράτορας των Ρωμαίων»

- Οδεύοντας προς τη Βασιλεύουσα επιτίθεται πρώτα κατά του Ιωάννη Ασέν Β΄ των Βουλγάρων όμως το 1230 στη μάχη της Κλοκοτινίτσας το 1230 ηττάται, το στράτευμα του μάλιστα υφίσταται πανωλεθρία.

Αυτή η ήττα* του έκλεισε οριστικά τον δρόμο προς τη Βασιλεύουσα

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

+ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝ/ΠΟΛΗΣ. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

- οι αυτοκράτορες της Νίκαιας

θεωρούσαν τους εαυτούς τους, νόμιμους κληρονόμους του βυζαντινού θρόνου. Οι πιο άξιοι είναι ο Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης και ο Ιωάννης Βατάτζης.

- Μετά τον Αλέξιο Ε΄ Μούρτζουφλο (βλ. και σελ. 168), ο Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία (13 Απριλίου 1204) και διέφυγε στη Νίκαια με τη βοήθεια του σουλτάνου του Ικονίου (**** σήμερα εκεί βρίσκεται σκληρός πυρήνας μουσουλμανικού στοιχείου με έντονη επιρροή από προχριστιανικές και προμουσουλμανικές δοξασίες π.χ. ποτάμι με ψάρια που γιατρεύουν πληγές στους λουόμενους κτλ).

- ο νέος πατριάρχης ανακήρυξε επίσημα τον Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρη αυτοκράτορα – στο διάγγελμα του παρουσιάζεται συνεχιστής της βυζαντινής αυτοκρατορικής παράδοσης.

- το 1222 τον διαδέχεται ο Ιωάννης Βατάτζης – Αναγκάζει τους Φράγκους να εγκαταλείψουν τις κτήσεις του στη Βιθυνία μέχρι που το 1225 έγινε κύριος της Ανδριανούπολης.

- τον Ιωάννη Βατάτζη διαδέχεται ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος (1^η Δεκεμβρίου 1258)

- ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος κατορθώνει να συντρίψει στη μάχη της Πελαγονίας το 1259 την τριπλή συμμαχία που είχαν σχηματίσει οι: 1. Μιχαήλ Β΄ βασιλιάς της Ηπείρου, 2. Μανφρέδος, βασιλιάς της Σικελίας, και 3. Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος πρίγκιπας της Αχαΐας και αιχμαλωτίζει τον τελευταίο.

- ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος στέλνει τον Αλέξιο Στρατηγόπουλο με 800 πολεμιστές να επιθεωρήσει τα βουλγαρικά σύνορα όμως πληροφορείται ότι η Πόλη είχε μηδαμινή άμυνα και με δική του πρωτοβουλία επιτίθεται και την κυριεύει (25 Ιουλίου 1261).Σε ένα μήνα ο Μιχαήλ Παλαιολόγος μπαίνει στη Βασιλεύουσα και στέφεται αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία.

- Η Κων/πολη γίνεται και πάλι ελληνική μετά από 57 χρόνια (1204-1261) και ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος ο ιδρυτής της τελευταίας βυζαντινής δυναστείας των Παλαιολόγων.

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

+ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΟΥ ΜΙΣΤΡΑ

- ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος που το 1259 είχε αιχμαλωτίσει Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο, τον απελευθερώνει μετά από συμφωνία να του παραχωρήσει 3 κάστρα του Πριγκιπάτου του όπου και ιδρύει το Δεσποτάτο του Μιστρά.

- Οι δυνάστες του Μιστρά ήταν από την οικογένεια των Παλαιολόγων. Ο Κων/νος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, πριν ανακηρυχτεί βασιλιάς, ήταν δεσπότης του Μιστρά.

- Έξοχα δείγματα ζωγραφικής στις εκκλησίες Õ «Αναγέννηση των Παλαιολόγων».

- Ανάπτυξη φιλοσοφικής σκέψης για ανασυγκρότηση του βυζαντινού κόσμου στα πρότυπα της πλατωνικής φιλοσοφίας. Κύριος εκπρόσωπος ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων.

* «Αυτή η ήττά του έκλεισε…» αλλά «Αυτή η ήττα του έκλεισε…» (; βλ. εγκλιτικά)

2. Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ: ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ ΑΓΩΝΙΑΣ (1261-1453)

1. ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΥΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Α. οι δυτικοί…

4 Ο Πάπας παρακινεί τη δημιουργία ενός αντιβυζαντινού συνασπισμού με επικεφαλής τον Κάρολο Α΄ τον Ανδεγαβό, βασιλιάς του γαλλικού βασιλείου της Σικελίας και Νεάπολης – 20ετης έριδα

4 Προσπάθεια του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου να προσεταιριστεί τον Πάπα για να τον στρέψει κατά του Καρόλου Α΄ του Ανδεγαβού παραχωρώντας του τρόπον τινά την ανατολική εκκλησία.

4 Η ένωση αποφασίστηκε στη Λυών το 1274 όπου αναγνωρίστηκε και το πρωτείο του Πάπα όμως προκλήθηκε αναστάτωση στους κόλπους της ανατολικής εκκλησίας με αποτέλεσμα να μην γίνουν εφικτά τα σχέδια του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου.

4 το 1281 στη μάχη των Βελεγράδων ο Μιχαήλ συντρίβει τον Κάρολο Α΄ τον Ανδεγαβό.

+ ο Κάρολος Α΄ ο Ανδεγαβός κάνει νέο συνασπισμό κατά του Βυζαντίου με σύμμαχο αυτή τη φορά τον Πάπα όμως λίγο πριν την επίθεση στο Βυζάντιο, ξεσπά στη Σικελία η επανάσταση κατά των Γάλλων, γνωστή ως «Σικελικός Εσπερινός» (30 Μαρτίου 1282) οπότε και με την ήττα του Καρόλου ανακόπτονται και τα σχέδια του κατά του Βυζαντίου. Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

Β. η αποκατάσταση της αυτοκρατορίας…

4 αδυναμία αποκατάστασης μια και

- περιορισμένα σύνορα

- περιορισμένοι πόροι

- ανύπαρκτος ο στρατός προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι Οθωμανοί Τούρκοι

4 ο Ανδρόνικος Β΄ (1282-1330) γιος του Μιχαήλ, προσλαμβάνει τη «Καταλανική Εταιρεία» που με 6.500 μαχητές-μισθοφόρους και με επικεφαλής τον Ρογήρο Δεφλόρ πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες στην αυτοκρατορία. – αργότερα όμως αψήφησαν το κράτος και άρχισαν επιδρομές.

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

Γ. οι Παλαιολόγοι, μπροστά στο κίνδυνο των Οθωμανών στηρίζουν τις ελπίδες τους στη δύση

4 Οι Παλαιολόγοι προκειμένου να δώσουν μια ώθηση στη σχέση τους με τη δύση υποχωρούν ως προς το θρησκευτικό ζήτημα δηλ. δέχονται τις αξιώσεις της Δυτικής Εκκλησίας και προωθούν την ένωση με όρους απαράδεκτους από τους ιερείς της Ανατολικής Εκκλησίας – κατηγορήθηκαν ως Ενωτικοί.

Αποστολές στη Δύση

- Μιχαήλ Παλαιολόγος

- Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος

- Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος (το 1369 επισκέπτεται προσωπικά τον Πάπα όπου και αναγνωρίζει το πρωτείο του Πάπα και το λατινικό δόγμα)

- Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος ακολουθεί την ίδια πολιτική – δυο ταξίδια στη Ρώμη (1423 και 1438)

- Πιο σπουδαία αποστολή αυτή του 1439 όπου ο κίνδυνος για τη Κων/πολη μεγάλος. Πράγματι το 1439 στη Σύνοδο της Φλωρεντίας υπογράφεται η Ένωση των Εκκλησιών

- Μεγάλες αντιδράσεις: Ανθενωτικοί

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

Δ. εσωτερικοί διχασμοί και εμφύλιοι πόλεμοι

+ ΠΡΩΤΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ (1325-1328): βασιλεύς Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος και συμβασιλέας ο Μιχαήλ. Το 1320 ο Μιχαήλ πεθαίνει και τον διαδέχεται στη συμβασιλεία ο γιος του Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος. Παππούς και εγγονόςÕ εμφύλιος πόλεμος. Ο εγγονός γίνεται βασιλιάς με έδρα το Διδυμότειχο (1325). Στο τέλος ο εγγονός επικρατεί και ο παππούς κλείνεται σε μοναστήρι

+ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ (1341-1355):

Ο μεγάλος δομέστικος Ιωάννης Καντακουζηνός πήρε αυθαίρετα το θρόνο (1341) με έδρα το Διδυμότειχο. Στη Κων/πολη όμως ο πατριάρχης στέφει τον νόμιμο διάδοχο, τον ανήλικο γιο του Ανδρόνικου Γ΄, Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο.

Και πάλι 2 πρωτεύουσες και 2 αυτοκράτορες.

2. ΟΙ ΣΕΡΒΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΔΟΥΣΑΝ

+ Στο εσωτερικό του Βυζαντίου: εμφύλιοι πόλεμοι

+ Στην Ανατολή του Βυζαντίου: στερέωση της δύναμης του μοιραίου αντιπάλου του Βυζαντίου, των Οθωμανών

+ Στα Βαλκάνια: ίδρυση ενός νέου, ισχυρού, ορθόδοξου κράτους, το Σερβικό κράτος του Στεφάνου Δουσάν (1331-1355).

- επιδιώκει συνεχώς να κατακτήσει τη Κων/πολη και για αυτό προσπάθησε να συμμαχήσει άλλοτε με τους Βενετούς και άλλοτε με τους Οθωμανούς.

- Μετά το θάνατο του Δουσάν το σερβικό κράτος όχι μόνο εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια κατάληψης της Κωνσταντινούπολης αλλά βρίσκεται και εκτεθειμένο στους Τούρκους.

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

3. Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΡΑΓΔΑΙΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ

I. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥΣ

- από την Ασία - έφτασαν στη Μ. Ασία με μια μεγάλη μετακίνηση Μογγόλων προς την Ασία (Τσένγκινς Χανς, 1163-1227). Παραλίγο να διαλύσουν ακόμη και τη θρησκεία του Ισλάμ και το κράτος των Σελτζούκων.

II. Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥΣ

- τον 13^ο αι. Τούρκοι νομάδες (Γιουρούκοι) με επικεφαλής τον Ερτογρούλ εγκαθίστανται στο Σογιούτ στα νοτιοανατολικά της Προύσας.

- Παραχωρήθηκαν για τις νομάδες του το Ντόμανιτς για το χειμώνα και τα βουνα του Ερμενί για το καλοκαίρι. Το Ντόμανιτς στα σύνορα με το βυζάντιο και τοποθετήθηκαν εκεί ως Γαζήδες, δηλ. ως ακρίτες-μαχητές της μουσουλμανικής πίστης ακριβώς απέναντι από τους βυζαντινούς ακρίτες του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου.

- ο γιος του Ερτογρούλ, Οσμάν ή Οθμάν (1289-1326) γίνεται μουσουλμάνος – ανεξαρτητοποιείται το κράτος – αρχίζει να εξαπλώνεται αυτή τη περίοδο: για αυτό ο Οσμάν θεωρείται ιδρυτής του Οθωμανικού κράτους

- Ο Οσμάν το 1326 κυριεύει την Προύσα και τη κάνει πρωτεύουσα του κράτους του

III. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ΚΙ Ο ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗΣ Μ.ΑΣΙΑΣ

- διόγκωση κράτους μέσα σε 50 χρόνια – στα χρόνια του σουλτάνου Ορχάν οργανώθηκε και πεζικό και ιππικό

- στα χρόνια του Μουράτ Α΄ (1326-1389): μεγάλη ανάγκη για στρατό μια και μεγάλη πια κατακτημενη περιοχή για να ελέγχουν - ο θεολόγος Καρά Ρουστέμ γνωματεύει ότι το Κοράνιο δεν εμπόδιζε τη χρήση του 1/5 αιχμαλώτων παιδιών (15-20 ετών) για τις ανάγκες του κράτους

- οι νέοι αυτοί, οι Δούλοι της Πύλης (Καπί Κουλλάρ-γιουσούν) απάρτισαν αργότερα το σώμα των γενίτσαρων.

- Με τον καιρό αντί της χρήσης αιχμαλώτων περνάμε στο παιδομάζωμα.

IV. Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

- 1359 κατάληψη Καλλίπολης στη Θράκη κι από τότε ακατάσχετη πορεία στα Βαλκάνια

- 1389 ο Μουράτ Α΄ καταλαμβάνει τη Σόφια και το Κόσσοβο.

- 1396 ο γιος του Μουράτ Α΄, ο Βαγιατίζ Α΄ Γιλδιρίμ (=κεραυνός, 1389-1402), νικά στη Νικόπολη του Αίμου μια σταυροφορική στρατιά από 60.000 μαχητές. Πολλοί από αυτούς σκοτώθηκαν· το ίδιο και ο επικεφαλής του ο βασιλιάς της Ουγγαρίας Σιγισμούνδος.

- ο μόνος που σταμάτησε την πορεία του Βαγιατίζ Α΄ Γιλδιρίμ ήταν ο απόγονος του Τσέγκινς Χάνς, ο Ταμερλάνος ο οποίος στη μάχη της Άγκυρας το 1402 κατατρόπωσε και συνέλαβε τον Βαγιατίζ.

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

4. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΙΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

I. Πριν έρθει η ώρα της Άλωσης

- ο Μουράτ Β΄ πολιορκεί Κων/πολη αλλά λύει πολιορκίαÕ εσωτερικά προβλήματα

- 1430 κυριεύει τη Θεσσαλονίκη και τα Ιωάννινα. Οι θεσσαλονικείς πουλήθηκαν ως δούλοι. Οι κάτοικοι των Ιωαννίνων που είχαν πρηροφορηθεί τη τύχη των Θεσσαλονικέων παραδόθηκαν με ένα ορισμό του πασά που τα πολιορκούσε.

- Αυτή την ίδια εποχή ο Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος στη Δύση για να εξασφαλίσει τη σταυροφορία της και την ίδια στιγμή ο Μουράτ κατακτά βαλκανικές περιοχές χωρίς αντίσταση

- Ο Κων/νος Παλαιολόγος, Δεσπότης του Μιστρά έρχεται σε συνεννοήσεις με τον Αλβανό Γεώργιο Καστριώτη ή Σκεντέρμπεη που αντιστεκόταν σθεναρά κατά των Οθωμανών για συντονισμένη δράση κατά των Τούρκων.

- Οι Σταυροφόροι της κεντρικής Ευρώπης στις 10 Νοεμβρίου 1444 κατανικήθηκαν στη Βάρνα. Στη μάχη πέφτει και ο νεαρός βασιλιάς της Ουγγαρίας και Πολωνίας Λαδισλάος

- Η ήττα της Βάρνας προεξοφλεί την άλωση της Κων/πολης

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

II. Η προετοιμασία

+ Τον Μουράτ Β’ διαδέχτηκε το 1451 ο Μωάμεθ Β’, 21 ετών τότε, αυτός που αργότερα θα ονομαστεί Πορθητής. Αυτοκράτορας του Βυζαντίου από το 1449 είναι ο Κων/νος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, αδελφός του προηγούμενου αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Παλαιολόγου. Πήρε το στέμμα στη μητρόπολη του Μιστρά. Αξιοπρεπής, ιδεαλιστής, χωρίς έπαρση έμεινε πιστός στη πολιτική των ενωτικών προσβλέποντας στη βοήθεια των Δυτικών.

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

III. H Άλωση

+ η παράδοση θέλει ο Μωάμεθ να πήρε την εντολή να κυριέψει τη Κων/πολη από το πατέρα του

+ Απρίλιος-Αύγουστος 1452: χτίζει στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου ένα οχυρό, το φρούριο της Ρούμελης (Roumeli-Hissar)

+ Ο παλαιολόγος ήταν σίγουρος πια ότι η στιγμή πλησίαζε

+ Οι δυτικοί του έδωσαν υποσχέσεις και παρηγοριά… όμως;

+ Ο αυτοκράτορας για να εξουδετερώσει τους Ανθενωτικούς παρουσιάζεται ο ίδιος στη κοινή λειτουργία στην Αγία Σοφία για την άρση του Σχίσματος στις 12 Δεκεμβρίου 1452, όπου είχε αποσταλεί από τον Πάπα ως εκπρόσωπος, ο έλληνας Καρδινάλιος Ισίδωρος. Οι ανθενωτικοί εκπροσωπούνταν από τον ηγούμενο Γεώργιο Σχολάριο.

+ Στις 6 Απριλίου ο Μωάμεθ παρατάσσει εμπρός στη Βασιλεύουσα 160.000 άνδρες με 70 πετροβόλα κανόνια ενώ ετοίμαζε και στόλο. Ο Κων/νος ΙΑ΄ αντιτάσσει μόλις 5.000 Έλληνες και 3.000 ξένους επίκουρους με επικεφαλής τον γενναίο Γενοβέζο Λόγγο Ιουστινιάνη. Ο Πάπας έστειλε μια μικρή ναυτική βοήθεια, έφτασε όμως μετά την άλωση. Ο Κων/νος είχε μόλις ένα στολίσκο με ναύαρχο τον Φλαντανελά που πολέμησε ηρωικά.

+ ο Μωάμεθ, σύμφωνα με τη παράδοση, στέλνει πρεσβεία στις 23 Μαΐου ζητώντας τη παράδοση της Βασιλεύουσας. Ο Κων/νος ΙΑ΄ Παλαιολόγος έδωσε υπερήφανη άρνηση στον Μωάμεθ Β, όπως ταίριαζε εξάλλου στη χιλιόχρονη πορεία της Βασιλεύουσας.

+ Τρίτη 29 Μαΐου 1453: εκδήλωση της επίθεσης

τρεις φάσεις: α) οι Οθωμανοί αποκρούονται σε μεγάλη έκταση, β) επίθεση κυρίως στη Πύλη του Αγίου Ρωμανού και σφυροκοπήθηκε από το πυροβολικό το γύρω τμήμα του τοίχους και γ) 12.000 Γενίτσαροι αναρριχήθηκαν στα τείχη και χύθηκαν μέσα. Μια ανοιχτή μικρή καστροπυλίδα, η Κερκόπορτα, διευκόλυνε την εισβολή.

+ Ο αυτοκράτορας μαζί με άλλους γενναίους άρχοντες πέφτει μπροστά στη πύλη του Αγίου Ρωμανού. Το πτώμα του αυτοκράτορα αναγνωρίστηκε ανάμεσα στα πτώματα των τελευταίων προμάχων της βυζαντινής αυτοκρατορίας από τις βασιλικές περικνημίδες με τους κεντητούς χρυσούς αετούς.

+ Ο ιστορικός Φραντζής λέει ότι οι Γενίτσαροι έκοψαν το κεφάλι του αυτοκράτορα και το πήγαν στο Μωάμεθ για να πάρει βεβαίωση του τροπαίου του.

+ Ο ιστορικός Δούκας ξεχνιέται και αναμιγνύει ιστορία, θρύλους και δοξασίες και λέει ότι οι Τούρκοι θα εκδιωχτούν από τους Έλληνες

«[αχρις Jορίων Περσίας jεν τόπ•ω καλουμέν•ω Μονοδενδρί•ω…»

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ

5. Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (1204-1453)

I. ΓΕΝΙΚΑ

+ Τα ανεξάρτητα διοικητικά περιφερειακά κέντρα που δημιουργούνται μετά την Άλωση του 1204 γίνονται ταυτόχρονα και καλλιτεχνικά κέντρα.

+ Η ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από το Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο (1261) οδηγεί και πάλι τη πρωτεύουσα να αναλάβει ηγετικό ρόλο τόσο διοικητικά όσο και πνευματικά.

+ Χαρακτηριστικά της τέχνης αυτής της εποχής είναι α) στην αρχιτεκτονική η επιστροφή σε παλαιότερους τύπους, β) στη ζωγραφική έχουμε ανοδική εξέλιξη προς νέες τεχνοτροπίες με ζωηρή διάθεση ανανέωσης.

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

II. αρχιτεκτονική

+ αναβίωση παλαιότερων αρχιτεκτονικών μορφών π.χ. οκταγωνικός τύπος (βλ. εκκλησία Αγίων Θεοδώρων του Μιστρά και εν μέρει στη Παναγία τη Παρηγορήτισσα της Άρτας).

+ από το 13^ο αι. συναντούμε συχνά και τον σταυρεπίστεγο τύπο (Õ μονόκλιτη ή τρίκλιτη βασιλική που στο μάκρος της σκεπάζεται από μια καμάρα και λίγο πριν από το ιερό διακόπτεται από μια άλλη εγκάρσια αυτή τη φορά καμάρα, πιο στενή και τοποθετημένη ψηλότερα. Έτσι οι στέγες των 2 καμάρων σχηματίζουν σταυρό με τα σκέλη τους διαφορετικού όμως ύψους).

+ αδυναμία δημιουργίας μεγαλεπήβολων κτισμάτων και για αυτό συχνά προχωρούν στη προσθήκη τμημάτων (ναρθήκων, νέων κωδωνοστασίων κτλ.) σε ήδη υπάρχοντα κτίσματα.

+ στο εσωτερικό λείπουν πια οι ορθομαρμαρώσεις και ήδη στις πρώτες δεκαετίες του 14^ου αι. σταματά εντελώς. Επικρατεί η ευτελέστερη τοιχογραφία και μάλιστα δε καλύπτει όλη την επιφάνεια του εσωτερικου του ναού και ελάχιστα φωτισμένοι καθώς είναι οι ναοί δημιουργούν μια πιο θερμή ατμόσφαιρα θρησκευτικότητας.

επιμέλεια: Α Ν Τ Ω Ν Η Σ Φ Ο Δ Ε Λ Ι Α Ν Α Κ Η Σ

III. ζωγραφική

+ από τον 11^ο αι. προτίμηση στις μεγάλες μνημειακές συνθέσεις

+ στο τέλος του 12^ου αι. η μνημειακή τεχνοτροπία εξελίσσεται σε υπερβολή στην έκφραση των παθών και των κινήσεων που καταλήγει σε μανιερισμό με στεγνή πλαστικότητα των πανύψηλων μορφών.

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

+ 13^ος αιώνας:

1) η τεχνοτροπία εξελίσσεται προς τη δραματική ένταση με ρεαλιστικά στοιχεία. Αυτή η τεχνοτροπία με τη βίαιη αναπαράσταση των κινήσεων ονομάστηκε ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ μια και τα καλύτερα δείγματα της στο Άγιο Όρος και στη Μακεδονία. Χαρακτηριστικά αυτής της τεχνοτροπία είναι: α) η ταραγμένη κίνηση και ζωηρή χειρονομία, β) η έντονη χρωματική αντίθεση και γ) η διεύρυνση του ζωγραφικού χώρου.

2) Παράλληλα στη Κων/πολη βλέπουμε μια αντίθετη ροπή στη ζωγραφική τεχνοτροπία με ελάχιστο ενδιαφέρον για τη ρεαλιστική απόδοση του δράματος και με προτίμηση στην ιδεαλιστική απεικόνιση δηλ. ψηλές φιγούρες, ανάλαφρες, λεπτές, πρόσωπα που κινούνται με χάρη.

+ Τον 14^ο αι. η ιδεαλιστική απεικόνιση κερδίζει έδαφος και η ρεαλιστική μακεδονική τεχνοτροπία εγκαταλείπεται. Η ιδεαλιστική τεχνοτροπία γίνεται όλο και πιο περίτεχνη. Τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της εκλεπτυσμένης αυτής τεχνοτροπίας της Κων/πολης τα βρίσκουμε στις τοιχογραφίες της Περιβλέπτου του Μιστρά και των παρεκκλησιών της.

Επιμέλεια Φοδελιανάκης Αντώνης, web-page: http://users.panafonet.gr/antfod, mail: antfod@hotmail.com & antfod@panafonet.gr, Τηλ. 2810.25.25.78 κιν. 6944.29.11.65

+ Αυτή την τάση θα τη συνεχίσει και μετά την Άλωση η Κρητική Σχολή που θα επικρατήσει κυρίως τον 16^ο και 17^ο αιώνα με ένα ήθος πιο αυστηρό.

Καλώς ήλθατε στην ιστοσελίδα του

Αντώνιου Κ. Φοδελιανάκη