Α. ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Το νότιο Πρόπυλο με αντίγραφα τμημάτων της τοιχογραφίας της Πομπής

Μέχρι τα τέλη του προηγούμενου αιώνα οι γνώσεις μας για τον μινωικό πολιτισμό περιορίζονταν σε διάσπαρτες πληροφορίες, οι οποίες όμως, ήταν καθαρά λογοτεχνικού περιεχομένου. Πράγματι ο Όμηρος στη ραψωδία τ της Οδύσσειας αναφέρει? «Υπάρχει μια γης μέσα στου μαύρου, σαν κρασί, Πελάγου, η Κρήτη, πλούσιο και εύφορο, θαλασσοφίλητο. Κάτοικοι πολλοί, αναρίθμητοι, και ενενήντα πόλεις· άλλος έχει μια λαλιά, άλλος άλλη, ένα μείγμα: Αχαιοί, Κρητικοί γενναίοι, εκεί και οι Δωριείς στα τρία χωρισμένοι κι ακόμη οι Κύδωνες και οι θείοι Πελασγοί· εκεί, ανάμεσα τους η Κνωσός, μεγάλη πόλη, όπου βασίλευε ο Μίνωας στα εννιά του χρόνια, του μεγάλου Διός αγαπημένος», (Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία τ, μτφρ. Αντώνης Κ. Φοδελιανάκης).

ντ. Κ. Φοδελιανάκη).

γενική άποψη

Οι ανασκαφές του ερασιτέχνη αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν στην Τροία και έπειτα στις Μυκήνες, απέδειξαν ότι τα ομηρικά έπη αντανακλούσαν όχι μόνο ένα πολιτισμό του ηρωικού παρελθόντος (μύθος), αλλά και του ιστορικού. Έτσι, ο Μ. Καλοκαιρινός και αργότερα ο άγγλος αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς, βασιζόμενοι στην «ιστορικότητα» των επών, άρχισαν τις ανασκαφές οι οποίες έφεραν στο φως τον αρχαιότερο πολιτισμό της Ευρώπης.

Ο μινωικός πολιτισμός σήμανε, εκτός των άλλων, το πέρασμα από την νεολιθική εποχή στην εποχή του χαλκού· πράγματι η θαλασσοκράτειρα μινωική Κρήτη εισάγει την χρήση και την επεξεργασία του νέου μετάλλου στην γηραιά ήπειρο από τις χώρες της ανατολής που ήδη από καιρό γνώριζαν το νέο μέταλλο.

Σημαντική ανακάλυψη, οι ανακτορικές δομές της Κνωσού, κέντρο του μινωικού πολιτισμού, θαμπώνουν ακόμη και σήμερα τον επισκέπτη με το μεγαλείο και την επιβλητικότητα τους. Βασιζόμενοι σε αυτά τα ευρήματα οι ιστορικοί προχώρησαν στη διάκριση του αιγαιοκρητικού πολιτισμού (ή κρητομυκηναϊκού κατ’άλλους) σε μια περιοδολόγηση ανακτορικοκεντρική.